Yapay Zeka Teknolojisinde Egemenlik Savaşları

Yapay zeka (AI) sektöründe son dönemdeki ortaklık ve birleşme hareketliliği, kritik bir soruyu gündeme taşıyor: Bir yapay zeka oligarşisinin oluşumuna mı şahit oluyoruz? İşbirliği faydalı olsa da, kaynakların ve yeteneklerin bir avuç güçlü şirket çatısı altında giderek daha fazla birleşmesi, bu önemli alandaki yenilik ve çeşitlilik açısından ciddi bir tehdit oluşturuyor. Ortaklıklar ve güç birleştirmeleri, yaşanan açık kaynak tartışmalarıyla birlikte bu gündemin merkezinde yer alıyor.

Ortaklıklara Genel Bakış

Son zamanlarda, teknoloji devleri ve yapay zeka şirketleri arasında çok sayıda ortaklık duyuruldu. Microsoft, Mistral AI ile olan ortaklığını duyururken, yapay zeka projelerinin liderliğine Inflection AI kurucusu Mustafa Suleyman’ı CEO olarak atadı. Mustafa Süleyman’ın yapay zekâ şirketi Inflection, Microsoft ile dolaylı bir ortaklık açıkladı. En gelişmiş yapay zeka modeli olarak kabul edilen Claude modelini geliştiren Anthropic, Google Cloud ile bir ortaklık duyurdu. Elon Musk, yapay zekâ şirketi XAI ile Midjourney arasında olası bir ortaklık için görüşmeler yapıldığını belirten bir açıklama yaptı. Apple gibi teknoloji devlerinin olası yapay zeka iş birlikleri ve Darwin AI’ın satın alınması da gündemlerden biriydi. Öte yandan, görece daha küçük yapay zeka şirketleri, devlerle rekabet edebilmek adına birleşmeye başladı. Stability AI, OTOY, Endeavor ve Render Network şirketleri, güçlerini birleştirdiklerini açıklayan bir duyuru yaptı. Bu gelişmeler yaşanırken, Stability AI’nin kurucusu ve CEO’su Emad Mostaque, “Merkezi yapay zekayı daha merkezileştirilmiş yapay zeka ile yenemezsiniz” diyerek yöneticilik görevinden ve şirketin yönetim kurulundan istifasını açıkladı.

Neden Yapay Zekanın Merkezileşmesi ve Açık Kaynak yazılımlar bu kadar tartışılıyor?

Açık kaynak, kodun herkes tarafından görülebilir, değiştirilebilir ve paylaşılabilir olmasını ifade ediyor; bu, bilgi ve fikir alışverişini teşvik eden, yenilikçi çözümlerin hızla gelişimini sağlayabilecek demokratik bir zemin sunuyor. Kapalı kaynak ise, kodun yalnızca yaratıcısı veya sahibi tarafından erişilebilir ve değiştirilebilir olması anlamına geliyor ve bu durum ise belirli bir şirketin veya bireylerin teknoloji üzerinde kontrol sahibi olmasını anlamını doğuruyor.

Yaşanan bu gelişmeler, yapay zeka endüstrisinde merkezileşmenin artışı konusundaki geniş çaplı endişeleri pekiştiriyor. Yapay zeka oligarşisinin yükselişi, önyargıların artması, etik denetimin azalması ve mevcut eşitsizliklerin daha da derinleşmesi gibi riskleri beraberinde getiriyor. Elon Musk’ın OpenAI ile olan yazışmalarında ifade ettiği üzere, insanlığın geleceği, birilerinin ellerine bırakılıyor olabilir…

Dahası, merkezi bir yapay zeka ortamı, gizliliği ve özel teknoloji geliştirmeyi teşvik ediyor. Yapay zekanın hızlı ilerlemesi ve demokratikleşmesi için hayati önem taşıyan açık kaynak geliştirme ve bilgi paylaşımı, genellikle kapalı sistemler ve rekabet avantajı lehine bir kenara atılıyor. Bu şeffaflık eksikliği, yapay zeka sistemlerinin iç işleyişinin ve karar alma süreçlerinin gizemle kaplanmasına, hesap verebilirliği ve kamu güvenini engelleyen tehlikeli bir “kara kutu” senaryosuna yol açabilir.

GENAI’ın Hızlı Yükselişi ve En Güçlü Olma Savaşı

Üretken yapay zekanın (GENAI) hızlı yükselişi ve dünyanın bu teknolojinin potansiyelini ve etkilerini anlama çabası, yeni bir gündem oluşturuyor. Bu gelişmelerle birlikte teknoloji devlerinin, yapay zeka oligarşisi oluşturma eğilimlerinin altında yatan nedenleri anlamak kolaylaşıyor. Yapay zeka teknolojisinin çok yönlü yapısı göz önünde bulundurulduğunda, ekonomi ve iş gücünde yaratacağı devrimsel etkinin, dünyaya sağlayabileceği önemli katkıların ve olası yüksek risklerin lideri olma isteği anlaşılır bir durum.

Bir yandan, olası bir yapay zeka oligarşisine kesinlikle karşı olan bilim insanları, açık kaynak sistemleri üzerinde kolektif bir yapay zeka modeli geliştirilmesi üzerine çalışıyor. Yapay zekanın etik kullanımı için araştırmalar yapılıyor ve makaleler yayınlanıyor… Devletler ise, henüz geriden gelip, olan biteni anlamaya çalışıyor. Uluslararası kuruluşlar, bilimsel topluluklar, akademi ve STK’lar, yapay zekanın sorumlu geliştirilmesi ve kullanımı konusunda seslerini yükseltse de, henüz bu sistemi nasıl somutlaştıracağını belirleyen bir formül bulunamıyor; çünkü genel geçer bir formül oluşturmak oldukça zor görünüyor.

Potansiyel sonuçlar, teknoloji alanının ötesine uzanıyor. Yapay zeka oligarşisi, mevcut eşitsizlikleri daha da kötüleştirebilir ve gücü ile etkiyi seçilmiş bir azınlığın elinde toplayabilir. Bunun ekonomik fırsatlar, sosyal adalet ve hatta jeopolitik dinamikler üzerinde derin etkileri olabilir. Sağlıktan eğitime, istihdamdan ceza adaletine kadar, hayatlarımızı şekillendiren algoritmaları bir avuç şirketin kontrol ettiği bir dünyayı hayal edin…

Yarışın sonunda AGI’ye ulaşma çabası mı var?

Bir diğer tartışma konusu ise, bu yarışın yapay zeka dünyasında en çok tartışılan yapay genel zeka, yani AGI’ye ulaşma çabası olabileceğidir. AGI, makinelerin insan zekasının geniş bir yelpazesini taklit edebilme yeteneği anlamına gelir, yani bir makinenin her türlü insan zeka görevini başarıyla yerine getirebilmesi durumudur. AGI yalnızca teknolojik bir dönüm noktası değil, aynı zamanda etik, toplumsal ve felsefi bir sınama anı olarak görülebilir ve etkileri öngörülemez şekilde güçlü olabilir.

Yapay zeka dünyasının öncüleri arasında, AGI’ye ne zaman ulaşılacağı konusunda farklı görüşler mevcut. Genel bir uzlaşma, bu aşamanın en geç 2030 yılına kadar gerçekleşeceği yönünde olsa da, kimilerine göre ise bu tarih çok daha yakın olabilir… OpenAI CEO’su Sam Altman’ın dediği gibi :  ‘’AGI’yi inşa eden ilk kişi büyük bir güce sahip olur… Önemli olan tek bir şirketin veya kişinin AGI üzerinde tam kontrol sahibi olmamasıdır.”

Yapay zekanın geleceği önceden belirlenmedi. Onun yörüngesini şekillendirme gücü hala insanlığın elinde. Merkezi olmayan ve işbirlikçi bir yaklaşımı teşvik ederek, yapay zekanın iyilik için bir güç olarak hizmet etmesini, herkesin yararına yenilik ve ilerlemeyi desteklemesini sağlanabilir.

Sanırım dünyanın geleceği bu sorulara nasıl cevap verileceğine bağlı; Hayatlarımızı şekillendiren algoritmaları kontrol eden birkaç güçlü şirket tarafından domine edilen bir gelecek mi göreceğiz? Yoksa açık işbirliği, etik gelişim ve yapay zekanın faydalarına adil erişimi teşvik eden dağıtık bir yaklaşımı mı benimseyeceğiz?